Gmach przy Zielnej był świadkiem heroizmu, cierpienia i walki o wolność (wideo)

W środę, 20 sierpnia, przed historycznym budynkiem PAST-y w Warszawie odbyła się uroczystość z udziałem żołnierzy AK i powstańców warszawskich pod honorowym patronatem prezydenta Warszawy Rafała Trzaskowskiego i z udziałem szefa Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych Lecha Parella. Organizatorem było Ogólnokrajowe Środowisko Żołnierzy Batalionu „Kiliński”.

„Gmach przy ulicy Zielnej był świadkiem heroizmu, cierpienia i walki o wolność. 81 lat temu w tym miejscu rozegrała się jedna z najbardziej tragicznych bitew Powstania Warszawskiego. W samym sercu płonącego miasta młodzi ludzie – często dopiero wkraczający w dorosłość – przejęli ten budynek po 20 dniach dramatycznych walk. Dziś wspominamy tych, którzy walczyli tu z bronią w ręku, tych, którzy polegli, jak i tych, którzy wspierali ich z piwnic, szpitali, kuchni polowych. Jako prezydent Warszawy czuję głęboki obowiązek, by pamięć o tych wydarzeniach nie wygasła” – napisał prezydent stolicy Rafał Trzaskowski w liście do uczestników uroczystości.

Lech Parell wręczył medale „Pro Patria” za szczególne zasługi w kultywowaniu pamięci o walce o niepodległość ojczyzny Zbigniewowi Chmielewskiemu, Katarzynie Żukowskiej i Przemysławowi Żukowskiemu.

– Nie wątpię w to, że każdy z nas, że wielu z nas jest gotowych oddać życie za nasz kraj. Jesteśmy patriotami, ale naszym zadaniem jest przede wszystkim żyć dla Polski, jest Polskę wzmacniać – powiedział szef UdsKiOR.

Jednym z punktów obchodów było także otwarcie wystawy „Pamiętamy 1944. Od Kawalerii do Powstania Warszawskiego” poświęconej płk. Henrykowi Leliwa-Roycewiczowi. Prezentuje ona oryginalne pamiątki przekazane przez powstańców.

W czasie wojny w budynku Polskiej Akcyjnej Spółki Telefonicznej mieściła się nowoczesna centrala telefoniczna, m.in. obsługująca specjalną „gorącą linię” łączącą Warszawę z Berlinem. Pozwalała na bezpośredni kontakt stolicy Rzeszy z dowództwem frontu wschodniego. PAST-a była też głównym centrum łączności telefonicznej dla całego Generalnego Gubernatorstwa. Dlatego gmach był dobrze strzeżony – przy wejściu Niemcy zbudowali betonowy bunkier, a wieżowiec był dla nich doskonałym miejscem do ostrzeliwania powstańców.

Walki o PAST-ę zaczęły się 2 sierpnia 1944 roku. Po kilkukrotnych próbach zdobycia gmachu udało się to 20 sierpnia żołnierzom Batalionu „Kiliński” pod dowództwem rotmistrza Henryka Leliwy-Roycewicza. Pomagały im inne oddziały Armii Krajowej.

Po zwycięstwie na szczycie budynku zawisła – widoczna z niemal całej Warszawy – biało-czerwona flaga. Powstańcy utrzymali budynek do końca walk w stolicy, co ułatwiało łączność między dzielnicami miasta. Sukces ten miał też wielkie znaczenie dla morale: dodawał odwagi i wiary w dalszy opór.

Odbudowana 50-metrowa PAST-a jest dzisiaj ważnym miejscem pamięci o Powstaniu Warszawskim. Przy wejściu umieszczono 17 tablic nawiązujących do tamtych wydarzeń. W 2003 r. na budynku zamontowano znak Polski Walczącej upamiętniający walki powstańcze. (PAP)

Wideo dostępne na: https://wideo.pap.pl/pap-media,101/upamietnienie-81-rocznicy-zdobycia-przez-powstancow-past-y,84343 oraz https://wideo.pap.pl/pap-media,101/upamietnienie-81-rocznicy-zdobycia-przez-powstancow-past-y,84342 w wersji surowej do edycji.

wus/aszw/